LANDENFICHE SENEGAL

SOCIO-ECONOMISCHE ACHTERGROND

De economie van Senegal kent zware gevolgen van de Portugese en Franse koloniale overheersing. Senegal behoort tot de 39 landen die gecategoriseerd worden ‘heavily indebted poor countries (of HIPC)’, een programma van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. De laatste cijfers uit 2011 tonen dat 38,5% van de Senegalese bevolking onder armoedegrens leeft, weliswaar een daling van 30% sinds 1991. De belangrijkste motoren van de Senegalese economie zijn de mijnindustrie, toerisme, landbouw en visvangst.

Het land bezit een aantal grondstoffen zoals goud, ijzer, zircon en fosfaten. De rijkdom van deze grondstoffen blijft echter uit de handen van de Senegalese bevolking. Het merendeel hiervan is tewerkgesteld in de landbouw. Senegal maakt deel uit van de Sahel wat de landbouw vermoeilijkt door lange periodes van droogte. Grote delen van de landbouw voorzien ook enkel de basisbehoeftes van de boeren en kunnen vaak niet verkocht worden. Senegal is genoodzaakt grote hoeveelheden rijst te importeren om honger bij de bevolking tegen te gaan.
De cash crops of goederen die gekweekt worden om wel verkocht te worden zijn vnl. pindanoten, suikerriet, katoen, arabische gom, en verschillende groentesoorten zoals tomaten en groene bonen.
Ook visvangst is een belangrijke economische sector, hoewel dit nog altijd met basisinstrumenten wordt gedaan en weinig geïndustrialiseerd is. De visserijzone van 22 km zee-inwaarts vanaf de Senegalese kust is eigendom van het land maar internationale vissersboten vissen toch vaak in dit gebied en maken zo inbreuk op de autonomie van de Senegalese visserijzone.

India is Senegal’s belangrijkste exportpartner, goed voor 25% afname van Senegalese goederen. Verder steunt het land in grote mate ook op buitenlandse investeringen.

LINKS

Bodem rond kleine goudmijnen in Senegal zit vol kwik (MO*, 2018)

Senegal draagt zware gevolgen van internationale visvangstbonanza (MO*, 2017)

GENDER EN SEKSUALITEIT

Zeker op het platteland vervullen vrouwen nog de genderstereotype rollen binnen het huishouden (koken, kinderen opvoeden, poetsen …) en helpen in de landbouw. Door economische en sociale veranderingen in de afgelopen decennia hebben vrouwen ook een belangrijkere rol ingenomen in het dorp bij wijze van leidinggevenden zijn voor publieke gezondheid en geboorteaangelegenheden. Ook in steden hebben vrouwen de arbeidsmarkt kunnen betreden

Hun rechten blijven echter nog weinig gehandhaafd. De ongeletterdheid blijft onevenredig groot in vergelijking met mannen en ze blijven slechts 10% uitmaken van de werkende bevolking. Hoewel genitale verminking bij wet verboden is, blijft het in de praktijk nog wel veel toegepast worden. Zo’n 28% van de vrouwen is genitaal verminkt, met sterke regionale verschillen in de hoeveelheid van de bevolking (bv meer in het zuiden dan in het westen).

LGBTQ-rechten zijn nagenoeg onbestaand in Senegal. Het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht is bij wet verboden, en ook beschuldigingen van homoseksualiteit vinden hun weg naar de rechtbank en naar veroordelingen. Meer dan 90% van de bevolking gelooft dat homoseksualiteit niet aanvaard moet worden.
Bijgevolg zijn ook andere personen binnen de queer community slachtoffer van uitsluiting en discriminatie.

ONDERWIJS

Het Senegalese onderwijs dat door de overheid georganiseerd wordt is seculier tegenover de populaire Qur’anscholen. Dat maakt dat het staatsonderwijs opvoeding voorziet voor alle kinderen t.e.m. 16 jaar, zoals in de Grondwet is opgenomen in 2001. Het schoolsysteem is ook gebaseerd op de Franse koloniale overlevering wat het sterk gecentraliseerd maakt. Tevens bestaat het uit basisschool, secundaire school, en hoger onderwijs.
Minder dan de helft van de kinderen houdt het schoolgaan vol na hun 5e levensjaar. Velen worden dan deel van de werkende bevolking, hoewel dit pas legaal is vanaf 15 jaar. De overheid geeft ook aan dat de infrastructuur en de middelen ontbreken om onderwijs aan iedereen aan te bieden. Door de lage bevolkingsdichtheid grijpen school ook naar het systeem om verschillende leerjaren tegelijk te onderwijzen, gaande van 2 tot wel 6 leerjaren tegelijkertijd.

De Qur’anscholen in Senegal zijn een wijdverspreid maar weinig gedocumenteerd fenomeen. Ook hier zijn er drie graden van basis, secundaire en hoger onderwijs. Het merendeel van deze scholen kent een balans tussen het seculiere lesgeven en religieus onderwijs. Er is ook een minderheden waarin de school optreedt als voogd voor de kinderen en hen tevens ook tot bedelaars maakt om eigen onderhoud te voorzien.

LINK

Thousands of children are abused in Senegal’s religious schools (The Economist, 2019)

GEZONDHEID

Zoals in veel over-geëxploiteerde landen die gebrek hebben aan infrastructuur en middelen treft een slechte gezondheidszorg voornamelijk vrouwen en kinderen. Dit is ook in Senegal zichtbaar in hoge cijfers van moeder- en kindersterfte. Ook genitale verminking gebeurt nog op vele plaatsen (zie boven). De toegang tot abortus is zeer moeilijk en enkel mogelijk indien het leven van de moeder in gevaar komt.

De gezondheid van kinderen is ook vol risico’s op jonge leeftijd. In 2019 was net geen 15% van de kinderen onder 5 ondervoed, en slechts iets meer dan 40% van kinderen tussen 12 en 23 maanden hadden vereiste vaccinaties voor die leeftijd ontvangen. Het is voornamelijk ondervoeding en malnutritie die grote gevolgen kunnen hebben op de gezondheid van kinderen.

Andere voorname teisterende ziektes en aandoeningen in Senegal zijn malaria, AIDS, syfilis, tuberculose en cholera.
Er is al jarenlange nood geweest aan nieuwe infrastructuur en middelen. Hoewel er vooruitgang is geboekt, is er nog altijd een groot tekort aan dokters, zowel algemeen als specialisten, en aan ziekenhuizen.

POLITIEK

Senegal is een republiek met één kamer, de Assemblée nationale, waarover iedere 5 jaar verkiezingen worden gehouden. Er zijn maar liefst 80 politieke partijen die strijden om het parlement. De laatste parlementsverkiezingen van 2017 leverde echter een gigantische overwinning op voor de liberale partij van president Macky Sall, die meer dan driekwart van de zetels wist binnen te halen.

Senegal is een voormalige kolonie: eerst onder de Portugezen, later (en meer beïnvloedender) door de Fransen. Vanaf het einde van de 19e eeuw was Senegal deel van Frans-West-Afrika, een federatie van voormalige Franse kolonies. In 1958 werd deze federatie ontbonden omdat de verschillende gebieden nu over autonomie wilden beschikken. In 1960 verklaarde Senegal zich onafhankelijk In de jaren ‘70 werd Senegal nog regelmatig binnengevallen door Portugese paramilitaire organisaties uit het toenmalige Portugese Guinea (ten zuiden van Senegal).
Tussen 1982 en 1989 trachtten Senegal en Gambia (wat volledig ingesloten wordt door Senegal) een eenheid te creëren tussen de twee landen maar dat mislukte door de weinig interesse in politieke kringen om als een eenheid te werken.
Belangrijke politieke leiders in Senegal waren Abdou Diouf (4 keer president, veel diplomatieke relaties, meer deelname in politiek), Abdoulaye Wade (2 keer president) en huidig president Macky Sall.

CULTUUR

Keuken

Veel vis en zeevruchten, veel vleessoorten behalve varken (wegens de grote moslimbevolking), pindanoten (belangrijkste gewas van Senegal), en couscous.

Vertelkunst

Senegal is nog steeds een hotspot voor de orale vertelkunst die reeds lange tijd de geschiedenis en mythes van West-Afrika in stand houden. Deze vertellers worden griots of djeli’s genoemd. Meesterschap is erg moeilijk en de informatie, verhalen en tradities worden van generatie op generatie doorgeven. De West-Afrikaanse vertellers zijn een van de laatst overgebleven orale overleveraars van tradities in de wereld.

Sport

Worstelen is de nationale sport van Senegal, en ook voetbal is heel populair. Senegal’s nationale ploeg scoort ook goed in internationale competities Africa Cup of Nations en de FIFA Wereldbeker. Ook basketbal wordt op grote schaal gespeeld.

Voor zo’n 30 jaar was Senegal ook de eindbestemming voor de rally-race Parijs-Dakar maar dit werd stopgezet in 2007 door veiligheidsoverwegingen in Mauritanië.

GEOGRAFIE

De noordelijke grens van Senegal wordt gevormd door de Senegalrivier. Twee andere belangrijke rivieren zijn de Gambiarivier (in centraal Senegal) en de Casamancerivier (in het zuiden).
Dakar ligt op het schiereiland van Cape Verde, tevens het meest westelijke punt van continentaal Afrika.
Het merendeel van het land bestaat uit savannes, bossen, en mangroves. Het klimaat kent een droog en een nat seizoen en is dus tropisch. Voornamelijk het noorden kent ook eerder een heet en woestijnklimaat (als deel van de Sahel).
Senegal kan grote gevolgen van de klimaatcrisis komen te lijden, hoewel het zelf geen grote vervuiler is. De landbouw, een van Senegal’s belangrijkste economische sectors, wordt getroffen door periodes van grote droogte. Droogte leidt zo ook tot verwoestijning. Ook de kust ondervindt erosie door het stijgende zeeniveau.