• LANDENFICHE OEGANDA

ALGEMEEN

SOCIO-ECONOMISCHE ACHTERGROND

GENDER EN SEKSUALITEIT

ONDERWIJS

GEZONDHEIDSZORG

POLITIEK

CULTUUR

GEOGRAFISCH OVERZICHT

VEILIGHEID

LEES- EN KIJKTIPS

ALGEMENE INFORMATIE

Oeganda is een populaire bestemming bij de studenten van het Vlaamse hoger onderwijs voor stages en onderzoek in het Zuiden. Het land heeft dan ook belangrijke troeven, zoals de relatieve stabiliteit en het gebruik van het Engels als omgangstaal. Om van je ervaring in Oeganda niet enkel een professioneel leerproces te maken, maar ook je culturele bagage te versterken is een goede voorbereiding belangrijk. Zo ben je klaar om je volledig onder te dompelen in de cultuur van het land en een band op te bouwen met haar inwoners. Deze landenfiche wil je hierbij op weg helpen.

Via het menu aan de linkerkant van het scherm kan je over verschillende thema’s essentiële informatie opzoeken. Met behulp van verwijzingen naar interessante webpagina’s is het mogelijk om je verder te verdiepen in de onderwerpen die je interesseren.

  • Hoofdstad: Kampala
  • Bevolking: 44,270,56 (december 2018)
  • Oppervlakte: 241.038 km²
  • Munteenheid: Oegandese shilling (UGS)
  • Talen: Engels, Swahili
  • Alfabetiseringsgraad: 78 % (2015)
  • Reisdocumenten: paspoort minimum 6 maanden geldig te rekenen van voorziene datum van vertrek uit Oeganda, visum via het e-visa-systeem
  • Vaccinaties: gele koorts, poliomyelitis, tetanus, difterie, kinkhoest, mazelen, hepatitis A
  • Bezienswaardigheden: Tombes van Kasubi, Bwindi Impenetrable National Park, Rwenzori Mountains National Park, Fort Patiko, Murchison Falls National Park, Lake Bunyonyi, Kidepo Valley National Park, Queen Elizabeth National Park, Kibale National Park, Mgahinga Gorilla National Park
  • Klimaat: tropisch klimaat (droge seizoenen: december – februari & juni – augustus), steppeklimaat in het noordoosten
  • Keuken: posho of ugali (maïsmeel), matooke (bananenpuree), luwombo (stoofpot in bananenbladeren), malewa (bamboescheuten), kikomando (chapati), pombe (gierstbier), tonto (gefermenteerde bananendrank)
  • Fooien: Restaurants 5 % – 10 %; Gidsen en chauffeurs 5 -10 USD
  • Stopcontacten: Types G – 240 V – 50 Hz

Hieronder vind je alvast enkele nuttige websites met algemene informatie over Oeganda.

Links

>> Reisadvies FOD Buitenlandse Zaken: website van de Belgische FOD Buitenlandse Zaken, met reisadvies georganiseerd op volgende thema’s: algemene veiligheid, vervoer, klimaat en rampen, gezondheid en hygiëne, lokale wetgeving en praktische informatie.

>> VLIR-UOS: overzicht van de samenwerking van VLIR-UOS en het Vlaamse hoger onderwijs met Oeganda. Interessant zijn de achtergronddocumenten zoals de Uganda Fact Sheet.

>> GCA Oeganda: in 2015 hebben de Belgische ngo’s voor alle partnerlanden van de federale ontwikkelingssamenwerking een Gemeenschappelijke Contextanalyse (GCA) uitgewerkt. Deze bevat nuttige informatie over de politieke situatie, sociaaleconomische omstandigheden, de toestand van het milieu, onderwijs, gezondheidszorg, …

>> Freedom of Thought Report: het Freedom of Thought Report wordt jaarlijks gepubliceerd door de International Humanist and Ethical Union (IHEU). Het kijkt naar de rechten en de behandeling van niet-gelovigen in alle landen van de wereld en heeft de bedoeling om de huidige situatie van de vrijheid van denken in kaart te brengen.

SOCIO-ECONOMISCHE INFORMATIE

Oeganda kent de laatste jaren een sterke economische groei, gesteund door grote investeringen in infrastructuur en energievoorzieningen. De financiering van deze projecten is voor een groot deel te danken aan China, dat een sterke aanwezigheid kent in dit land. Concessies voor de exploitatie van de natuurlijke rijkdommen komen dan ook vaak in handen van Chinese en andere buitenlandse bedrijven. Belangrijke sectoren in het land zijn de bouwsector en de landbouw. Deze laatste zorgt voor de meeste tewerkstelling, daar 77% van de bevolking in rurale gebieden woont. Het belang van landbouw komt ook tot uiting in de export, want 85% van de inkomsten hieruit komen voort uit landbouwproducten. Vooral koffie, thee, katoen en tabak worden op grote schaal uitgevoerd.

De groeiende economie zorgt voor een afname van de armoede, ook in absolute cijfers ondanks de sterke bevolkingstoename. Aangezien het aanbod aan jobs niet even snel stijgt, krijgt het land echter ook te maken met een toenemende werkloosheid. Dit drijft veel mensen naar de steden waar ze hopen werk te vinden. De werkloosheid treft vooral de jongere bevolking en gerichte maatregelen, zoals investeringen in beroeps- en hoger onderwijs, zullen nodig zijn om hen aan het werk te krijgen.

Links

>> Landenfiche Oeganda van de Wereldbank: fiche van de Wereldbank met artikels en een rijke verzameling aan cijfermateriaal over recente economische ontwikkelingen in het land.

>> Landenfiche Oeganda van de Internationl Labour Organization: fiche van de ILO met informatie over sociale en arbeidsrechten in het land.

GENDER EN SEKSUALITEIT

De laatste decennia heeft Oeganda een belangrijke vooruitgang geboekt wat betreft de gelijkheid tussen vrouwen en mannen. Traditionele en religieuze gebruiken blijven echter vaak een obstakel. Zo werden in 2010 de Domestic Violence Act en de Prohibition of Female Genital Mutilation (FGM) Act goedgekeurd, maar het afdwingen van deze wetten is niet gemakkelijk. Andere tradities waarmee vrouwen en meisjes in het land geconfronteerd worden zijn vroege en gedwongen huwelijken, ontvoeringen en het erven van weduwen door de broer van de overleden echtgenoot. Om deze praktijken efficiënt aan te pakken is een gecoördineerde strategie van de overheid noodzakelijk.

De benadeling van vrouwen komt ook tot uiting in het onderwijs en de gezondheidszorg. Voornamelijk in rurale gebieden beginnen meisjes pas later naar school te gaan, gedeeltelijk wegens de lange afstanden die afgelegd moeten worden om er te geraken. Tevens stoppen meisjes ook vaker vroegtijdig hun opleiding, o.a. door vroege huwelijken en zwangerschappen. De moedersterfte ligt behoorlijk hoog, ook door het gevaar van illegale abortussen. De toegang tot familieplanning en voorbehoedsmiddelen blijft voorlopig beperkt.

Ten slotte is er ook een sterke link tussen het gebrek aan economische onafhankelijkheid en de discriminatie jegens vrouwen. Hoewel deze problematiek wordt aangekaart in het Uganda National Development Plan, worden te weinig initiatieven genomen om dit aan te pakken. Vooral de wettelijke en culturele obstakels voor het bekomen van eigen bezit, inclusief land en erfenis, maakt dat vrouwen in een afhankelijke positie worden gedwongen.

In Oeganda is homoseksualiteit bij wet verboden en ook een groot deel van de bevolking staat hier negatief tegenover. De straffen voor homoseksuele handelingen zijn ook behoorlijk zwaar. Daarnaast kunnen homoseksuelen ook het slachtoffer worden van intimidatie, discriminatie, pesterijen, bedreigingen en valse beschuldigen. Zorg er dus voor dat je nooit in het bezit bent van materiaal dat je kan compromitteren.

Links

Holebi’s in Oeganda: de 4 CHanGEmakers die in de zomer van 2018 voor UCOS naar Oeganda op onderzoek gingen, schreven voor Vranckx & De Nomaden een artikel over de huidige situatie van de LGBTQ+ gemeenschap in Oeganda.

United Women, naar meer gendergelijkheid in Oeganda (MO*, 2017)

Gedwongen sterilisatie treft vrouwen met hiv in Oeganda (MO*, 2016)

Wereldbank schort lening aan Oeganda op na homowet (MO*, 2014)

“Antihomowet Oeganda niet houdbaar” (MO*, 2014)

Vervolging homo’s neemt toe in Oeganda (MO*, 2014)

How Ugandan feminists make themselves heard (The Economist, 2020)

A Ugandan court has unbanned sex education (The Economist, 2021)

Keep them off the stage. Gay rights in Uganda are still no laughing matter (The Economist, 2013)

Deadly intolerance. Diplomatic pressure did not stop an absurd law (The Economist, 2013)

ONDERWIJS

Het onderwijssysteem in Oeganda kent 7 jaar gratis en verplicht lager onderwijs, 4 jaar gewoon middelbaar onderwijs, 2 jaar gevorderd middelbaar onderwijs en eventueel 3 tot 5 jaar hoger onderwijs. Parallel bestaat er ook een technische schoolloopbaan, waarbij na het lager onderwijs gekozen kan worden voor een driejarig technisch- of landbouwprogramma, aangevuld door 3 of 4 jaar postmiddelbare technische opleidingen. Kinderen vanaf 2 à 3 jaar hebben de mogelijkheid om naar een kleuterschool te gaan, doch deze zijn vooral geconcentreerd in de stedelijke gebieden en hebben meestal een privaat karakter.

De administratie van het onderwijs is de laatste decennia sterk gedecentraliseerd, zodat beter ingespeeld kan worden op de lokale noden. Zo is het voorzien van basisonderwijs grotendeels in handen van de districten, terwijl de centrale overheid toezicht houdt op het beleid en het bewaken van de kwaliteitsstandaarden door controle op de leerkrachtenopleidingen, de curricula en de examens. De eindverantwoordelijkheid voor de onderwijssector ligt bij het ministerie van Onderwijs en Sport.

Links

Oeganda: Zijn scholieren die tijdens de lockdown zwanger raakten nog welkom in de klas? (MO*, 2022)

GEZONDHEIDSZORG

De gezondheidszorg in Oeganda boekt de laatste jaren een sterke vooruitgang, wat onder meer blijkt uit een dalende kinder- en moedersterfte. Dit resulteert in een levensverwachting van 62 jaar (WHO, 2015). Toch staat het land nog voor een aantal belangrijke uitdagingen, zoals de strijd tegen de hiv-epidemie. Om hiertegen een doeltreffende strategie te ontwikkelen worden echter te weinig overheidsmiddelen toegewezen, waardoor er regelmatig een tekort aan personeel en geneesmiddelen ontstaat. Een gevolg hiervan is ook een afhankelijkheid van buitenlandse hulp om aan de gezondheidsbehoeften van de bevolking te voldoen.

Bezoekers kunnen zich bij ernstige ziektes of zware verwondingen best in het buitenland laten verzorgen, bijvoorbeeld in Zuid-Afrika of in Europa. Het is belangrijk om zelf een degelijke reisapotheek mee te nemen. Let goed op bij het gebruik van drinkwater, idealiter beperkt men zich tot het drinken van flessenwater. In restaurants moet uitgekeken worden of de hygiënische normen gewaarborgd worden. Het eten van rauwe groenten en fruit wordt niet aangeraden.

Tips

  • Neem een goede reisbijstandsverzekering voor je vertrek.
  • Het is aan te raden je vaccinaties tegen poliomyelitis, tetanus, difterie, kinkhoest en mazelen te controleren. Ook een vaccinatie tegen hepatitis A is belangrijk. Een inenting tegen gele koorts is noodzakelijk en zelfs verplicht indien je uit een land komt waar deze ziekte voorkomt.
  • Er is een belangrijk malariarisico, dus het is nodig om pillen tegen malaria mee te nemen.
  • Het is belangrijk om je altijd goed te beschermen bij seksuele relaties, om elk risico op hiv-besmetting te vermijden.

Links

Instituut voor Tropische Geneeskunde: fiche met extra informatie over gezondheidsrisico’s en vaccinaties voor een vertrek naar Oeganda.

How a Ugandan hospital delivers health insurance through burial groups (The Economist, 2020)

POLITIEK

De historische koninkrijken in het huidige Oeganda werden voor het eerst bedreigd in de jaren 1830, toen Arabische handelaren doordrongen tot de regio. Vanaf de jaren 1860 volgden Britse ontdekkingsreizigers die op zoek waren naar de bron van de Nijl. Door de Imperial British East Africa Company werden handelsverdragen gesloten met de lokale vorsten, wat uiteindelijk zou leiden tot de Britse annexatie van deze gebieden als het Protectoraat Oeganda in 1894. Op 9 oktober 1962 werd Oeganda een onafhankelijk land binnen het Britse Gemenebest van Naties met koningin Elizabeth II als staatshoofd en een jaar later werd met een nieuwe grondwet de monarchie afgeschaft.

De traditionele koninkrijken binnen Oeganda bleven echter bestaan en de koning van het koninkrijk Boeganda werd ook de eerste president van het land. Deze functie was grotendeels ceremonieel en de macht lag vooral bij eerste minister Milton Obote. Na een machtsstrijd tussen de regering en de koning-president trok Obote in 1966 de macht naar zich toe. Een nieuwe grondwet zorgde voor de afschaffing van de traditionele koninkrijken en de oprichting van een presidentiële republiek met Obote als staatshoofd.

Op 25 januari 1971 vond een militaire staatsgreep plaats die Idi Amin Dada aan de macht bracht. Zijn dictatoriale regime werd gekenmerkt door een harde repressie van elke vorm van oppositie, waarbij naar schatting enkele honderdduizenden doden vielen. Daarenboven bracht hij het land ook economisch naar de rand van de afgrond, door een ondoordacht beleid en de uitwijzing van meer dan een half miljoen personen met Aziatische achtergrond. Een conflict met buurland Tanzania leidde in 1979 tot zijn neergang. Nadat Tanzaniaanse troepen de hoofdstad Kampala veroverden, vluchtte Idi Amin eerst naar Libië en uiteindelijk naar Saoedi-Arabië.

Na de eerstvolgende verkiezingen werd Obote opnieuw president van het land, maar er was sprake van fraude en zijn autoritair beleid had weinig respect voor mensenrechten. Een gevolg was de opkomst van het National Resistance Army (NRA) onder leiding van Yoweri Museveni. Hij slaagde erin om de regeringstroepen te verslaan en in 1986 werd hij de nieuwe president van Oeganda, een functie die hij nog steeds uitoefent. Het land kent sindsdien ook een relatieve stabiliteit, maar in Noord-Oeganda wordt de bevolking nog steeds geteisterd door het Lord’s Resistance Army van Joseph Kony. Deze religieuze rebellengroepering deinst er niet voor terug om oorlogsmisdaden te plegen en kindsoldaten in te zetten om haar doelen te bereiken.

Links

Politieke repressie in Oeganda: ‘Slachtoffers zien daders nog gewoon over straat lopen’ (MO*, 2022)

CULTUUR

Oeganda kent een rijke mix aan etnische groepen. In het zuiden is de Bantoesprekende bevolking in de meerderheid. Zij zijn verder verdeeld in verschillende stammen zoals de Baganda. In het noorden leven de Lango en de Acholi, die Nilotische talen spreken. Ook de Iteso en de Karamojong in het oosten spreken Nilotische talen, terwijl de Gisu een Bantoetaal spreken. In de regenwouden van het westen van het land woont ook een kleine groep pygmeeën.

Ongeveer 85 % van de bevolking is christen, voornamelijk rooms-katholiek of Anglicaans. Tot 1972 waren er grote gemeenschappen van sikhs en hindoes in het land, maar dit veranderde drastisch toen Idi Amin de Aziatische bevolking het land uitzette in dat jaar. Op vraag van de huidige president Museveni is een deel van hen wel teruggekeerd. Ongeveer 12 percent van de Oegandezen, vooral in het oosten van het land, is moslim. Het aantal niet-gelovigen bedraagt ongeveer 1 %, al is een correcte inschatting heel moeilijk door het taboe dat nog rust op atheïsme.

De Oegandese keuken kent zowel Engelse, Arabische als Aziatische (voornamelijk Indische) invloeden. Hoofdgerechten worden meestal gemaakt op basis van een saus of stoofpot met pindanoten, bonen of vlees, vaak aangevuld met ugali (maïsmeel) of matooke (bananenpuree). Daarnaast wordt ook cassave, yam (eetbare wortelknol) en zoete aardappel veel gegeten. Sojabonen zijn dan weer vooral populair bij het ontbijt en een maaltijd wordt vaak aangevuld met chapati. Kip, vis, rundsvlees, geit en schaap worden allen gegeten, al consumeert de rurale bevolking over het algemeen minder vlees. Lokale groenten zijn amarant, nakati en borr.

De meest populaire sport in Oeganda is voetbal en het nationale team is gekend als The Cranes. Ze hebben zich nog nooit geplaatst voor een wereldkampioenschap, maar in 1978 werden ze 2de op het Afrikaans kampioenschap. Andere belangrijke sporten zijn cricket, basketbal en rugby. Op de Olympische spelen kon Oeganda reeds successen boeken in boksen en atletiek, waarin ze opgeteld 7 medailles wonnen. De laatste was een gouden exemplaar voor Stephen Kiprotich op de Olympische Spelen in Londen van 2012.

GEOGRAFIE

Oeganda maakt geografisch deel uit van Oost-Afrika en heeft als buurlanden Zuid-Soedan, Kenia, Tanzania, Rwanda en de Democratische Republiek Congo. Het land heeft geen kust, maar bevindt zich in het zogenaamde Grote Merengebied en wordt omringd door het Victoriameer, het Edwardmeer en het Albertmeer. Het landschap van Oeganda bestaat hoofdzakelijk uit plateaus, doch aan de grensgebieden in het oosten en het zuidwesten zijn ook gebergten te vinden. Het hoogste punt is de top van Mount Stanley (5.109m), gelegen op de grens met de Democratische Republiek Congo in het Rwenzori-gebergte. In bijna heel het land heerst een tropisch klimaat, voornamelijk tropisch savanneklimaat, maar het uiterste noordoosten wordt gekenmerkt door een steppeklimaat. De hoofdstad en grootste stad van het land is Kampala, dat het bestuurlijke en industriële centrum is. Ongeveer 40 km ten zuiden van Kampala aan het Victoriameer ligt de voormalige hoofdstad Entebbe, waar zich de internationale luchthaven bevindt. De natuurpracht in Oeganda vertaalt zich in verscheidene nationale parken, zoals het Rwenzori Mountains National Park en het bosrijke Kibale National Park, waar chimpansees en ontelbare vogelsoorten te vinden zijn. Andere bekende parken zijn Queen Elizabeth National Park (kratermeren, kobs en nijlpaarden), Mgahinga Gorilla National Park, Bwindi Impenetrable National Park (beiden gorilla’s) en Murchison Falls National Park (olifanten, giraffen, buffels en leeuwen).

Links

>> Maps of the World: website met interessante kaarten van Oeganda.

LEES- EN KIJKTIPS

Check UCOS’ eigen library voor lees- en kijktips over Oeganda!

VEILIGHEID IN OEGANDA

Oeganda is een relatief veilig land, maar een zijn risico’s op kleine criminaliteit, zoals diefstal van handtassen en smartphones en inbraak in huizen en auto’s. Tevens is het land vanwege haar deelname aan militaire operaties van de Afrikaanse Unie in Somalië een mogelijk doelwit voor terroristische aanslagen, in het bijzonder van Al-Shabaab. De situatie wordt nauwgezet opgevolgd door de lokale veiligheidsdiensten, die geregeld waarschuwingen uitvaardigen indien er weet is van een mogelijke dreiging op specifieke locaties. Sowieso wordt het aangeraden om volkstoelopen, winkelcentra, markten, restaurants en sociale- en sportevenementen die het doel van aanslagen kunnen zijn, in de mate van het mogelijke te vermijden en de ambassade te verwittigen bij elke verdachte situatie.

Om actuele informatie te verkrijgen over de toestand in Kampala of in de regio van uw bestemming is het mogelijk de Belgische ambassade te bereiken op het nummer (+256) (0) 414 34 95 59 of per e-mail: kampala@diplobel.fed.be. De Belgische ambassade heeft ook een noodnummer dat 24u/24 bereikbaar is: (+256) (0) 772 70 44 00. Dit nummer is enkel voor Belgen die in nood verkeren en dient niet voor algemene inlichtingen. Het is ook mogelijk om je te registreren via volgende website: https://travellersonline.diplomatie.be.

Indien je van plan bent om natuurparken te bezoeken is het aangeraden om enkel gebruik te maken van gerenommeerde en geregistreerde touroperators. Meer informatie over de veiligheid is te verkrijgen bij de Ugandan Wildlife Authority (UWA): www.ugandawildlife.org.

Het is raadzaam om bij de officiële instanties en/of erkende reisagentschappen informatie in te winnen over de actuele veiligheid voordat men zich naar de districten Ntoroko, Bundibugyo en Kasese begeeft. Hoewel de veiligheidssituatie in de districten Nakapiripirit, Moroto en Kotido zich de laatste jaren verbeterd heeft, blijft deze toch nog relatief onstabiel omwille van de conflicten tussen clans en omwille van de wijdverspreide vuurwapens. Het is aangeraden deze regio en in het algemeen de grensstreek met Kenia te vermijden.

Bijzondere waakzaamheid is geboden in de grensstreek met de Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan. De rebellengroepen in deze twee landen steken soms de Oegandese grens over. Win informatie in bij de lokale politie om de laatste stand van zaken na te gaan voordat u zich in die streken begeeft. Indien u zich buiten de grote steden van deze zone begeeft (Lira, Gulu, Kitgum, Pader, Arua), gebruik dan een ervaren lokale gids.

Tips

  • Neem een kopie van je paspoort of andere reisdocumenten.
  • Neem nooit onnodig waardevolle voorwerpen of grote sommen geld mee.
  • Bied geen weerstand in het geval van een overval.
  • Zoek geen demonstraties of grote menigtes op.
  • Verplaats je ’s nachts niet te voet in onverlichte en/of verlaten buurten.
  • Volg het advies op van je Oegandese collega’s en vrienden.

Link

>> Reisadvies FOD Buitenlandse Zaken (NL)

Website van de Belgische FOD Buitenlandse Zaken met een meer gedetailleerde beschrijving van de veiligheidsrisico’s, aanbevelingen voor reizen in het land en een mogelijkheid om zich te registreren tijdens je verblijf in Oeganda.