LANDENFICHE GHANA

SOCIO-ECONOMISCHE ACHTERGROND

Ghana heeft een openmarkteconomie met relatief weinig beleidsbelemmeringen voor handel en investeringen in vergelijking met andere landen in de regio. Bovendien is Ghana voorzien van natuurlijke rijkdom. De economie werd versterkt door een kwart eeuw van goed beleid, een competitief ondernemingsklimaat en de afname van mensen die onder de armoedegrens leven. De afgelopen jaren lijdt Ghana echter aan de gevolgen van een soepel begrotingsbeleid, hoge begrotingstekorten en tekorten op de lopende rekening en een devaluerende valuta. Waar Ghana in 2011 nog een recordgroei van 15% kon voorleggen, is de groei nu teruggezakt tot 5,9%. Volgens UNDP leeft 25,2% van de bevolking in Ghana onder de armoedegrens van 1,90 USD/dag.

Landbouw levert ongeveer 20% van het BBP op en zorgt voor werkgelegenheid voor 50% van de werkende populatie. De goud-, olie- en cacao-export en individuele geldovermakingen door uitgeweken Ghanezen zijn belangrijke bronnen van buitenlandse valuta. De uitbreiding van de ontluikende olie-industrie in Ghana heeft de economische groei gestimuleerd, maar sinds 2015 zijn de olie-inkomsten gehalveerd door de daling van de olieprijzen. De productie op Jubilee, het eerste commerciële offshore-olieveld van Ghana, begon midden december 2010. De productie van nog twee andere velden, TEN en Sankofa, begon respectievelijk in 2016 en 2017. De eerste gasverwerkingsfabriek van het land in Atuabo produceert ook aardgas uit het Jubilee-veld, dat elektriciteit levert aan een aantal van de thermische centrales in Ghana.

De belangrijkste economische zorgen waarmee de overheid wordt geconfronteerd sinds 2018, zijn het gebrek aan betaalbare elektriciteit, het ontbreken van een solide binnenlandse inkomstenbasis en de hoge schuldenlast. De regering Akufo-Addo heeft enige vooruitgang geboekt door zich in te zetten voor begrotingsconsolidatie, maar er moet nog veel werk worden verzet. Ghana ondertekende in april 2015 een uitgebreide kredietfaciliteit van $ 920 miljoen bij het IMF om de groeiende economische crisis te helpen aanpakken. De budgettaire doelstellingen van het IMF vereisen dat Ghana het tekort verlaagt door subsidies te beperken, meer belastingen te heffen, de administratie van de inkomsten te versterken, de belastinginkomsten te verhogen en de gezondheid van de banksector in Ghana te verbeteren.

Prioriteiten voor de nieuwe regering zijn onder meer de herschikking van een deel van Ghana’s schulden van $ 31 miljard, het stimuleren van economische groei, het verminderen van de inflatie en het stabiliseren van de valuta. Vooruitzichten voor nieuwe olie- en gasproductie en een strakker budgettair management moeten de Ghanese economie er weer bovenop helpen.

LINK

Human Development Indicators (2018): de UNDP heeft een website met verschillende Human Development Reports waar ook de Human Development Indicators voor Ghana vermeld staan.

Stabiel Ghana wil handel, geen hulp (MO*, 2017)

GENDER EN SEKSUALITEIT

Het Global Gender Gap rapport onderzoekt jaarlijks genderongelijkheid op vlak van gezondheid, educatie, politieke participatie en economische betrokkenheid. Ghana bekleedde in 2017 de 72^ste plaats van de 144 landen op de Global Gender Gap Index. De kloof werd in 2017 groter dan het jaar voordien (58^ste plaats in 2016). Enkel op vlak van gezondheid en overlevingskansen werd de kloof verkleind.

Hoewel vrouwenbesnijdenis sinds 1994 verboden is in Ghana, en de wetgeving daaromtrent in 2007 nog verstrengd werd, komt het voor. In vergelijking met andere West-Afrikaanse landen ligt het percentage (3,7% van de vrouwen) echter laag.

21% van de vrouwen is getrouwd voor ze 18 jaar worden. Kindhuwelijken zijn een diepgewortelde Ghanese traditie, hoewel het percentage sinds 2013 reeds met 4% afgenomen is. Factoren die de kans op uithuwelijking doen toenemen, zijn een gebrek aan onderwijs en armoede. Door de hoge bruidsschat zien sommige families het uithuwelijken van hun dochter als een overlevingsstrategie. Het ministerie van Gender, Kinderen en Sociale Zaken stelde in 2017 een nota met als titel ‘National Strategic Framework on Ending Child Marriage in Ghana’ voor, waarmee ze tegen eind 2026 een einde willen maken aan de kindhuwelijken en tienerzwangerschappen.

Huiselijk geweld komt veelvuldig voor. Uit onderzoek van Unicef uit 2013 blijkt dat maar liefst 44% van de vrouwen tussen 15 en 49 jaar het gerechtvaardigd vindt dat de partner een vrouw slaat in bepaalde omstandigheden.

Homoseksualiteit is sinds 1860 strafbaar in Ghana, wetgeving die door de Britse kolonisator werd opgelegd. Hoewel de huidige president Nana Akufo-Addo positief gekant staat ten aanzien van de afschaffing van de strafbaarheid van homoseksualiteit, lijkt het erop dat het nog even gaat duren. De president verklaarde dat het land er nog niet klaar voor is, maar dat hij wel gelooft dat het er spoedig van kan komen. Momenteel riskeert men drie jaar celstraf voor homoseksuele handelingen. Vervolgingen worden zelden uitgevoerd, maar homoseksualiteit wordt sterk afgekeurd en er zijn veel meldingen van discriminatie en geweld tegen de LGBT-gemeenschap in Ghana.

ONDERWIJS

Het onderwijssysteem in Ghana kent een 6-3-4-2 structuur. Kinderen beginnen doorgaans aan hun schoolcarrière op 6-jarige leeftijd. Het lager onderwijs duurt 6 jaar. Daarna stromen de kinderen door naar de ‘junior high school’ voor 3 jaar, en vervolgens kunnen ze gedurende 4 jaar verder studeren aan de ‘senior high school’ of opteren voor een beroepsschool. De beroepsopleiding werd recent hervormd waardoor studenten vanaf 16 jaar de kans krijgen om zich te verdiepen in een bepaald beroep. Wie de ‘senior high school’ voltooit met mooie cijfers kan nog 4 jaar studeren voor een bacheloropleiding en vervolgens kan er een masteropleiding gevolgd worden die afhankelijk van de studie een of twee jaar duurt.

Het lager onderwijs is gratis, al komen er wel wat kosten bij kijken zoals de aankoop van het verplichte schooluniform, de boeken en schrijfmateriaal. Er zijn 7 publieke en 21 private universiteiten in het land. ‘The University of Ghana’ was de eerste universiteit in Ghana en werd in 1948 opgericht door de Britse kolonisator.

De overgrote meerderheid van de Ghanese kinderen vatten het lager onderwijs aan, maar nadien is er een dropout rate van 16,3%. Het percentage van Ghanezen boven de 25 jaar dat enige vorm van secundair onderwijs heeft gevolgd, is 59,8%. Hier tekent zich ook duidelijk een genderongelijkheid af: voor mannen gaat het om 68,5%, terwijl dit bij vrouwen slechts 51,8% bedraagt. De deelname aan het hoger onderwijs ligt aanzienlijk lager met slechts 16,3%. Gemiddeld zijn er 31 leerlingen per leerkracht, maar in sommige regio’s ligt dit aantal veel hoger.

GEZONDHEIDSZORG

Ghana kent een jonge bevolking, met ongeveer 57% van de bevolking onder de leeftijd van 25 jaar. Het aantal kinderen per vrouw is sterk teruggevallen in de jaren ’80 – ’90 en ligt nu relatief stabiel op ongeveer 4 kinderen per vrouw. Door de hogere levensverwachting is het aantal oudere mensen in Ghana toegenomen. Het aandeel mensen ouder dan 60 jaar ligt bij het hoogste van de Sub-Saharaanse landen. Sinds de jaren ‘80 is er veel vooruitgang geboekt op vlak van gezondheidszorg: meer kinderen werden gevaccineerd en de toegang tot drinkbaar water en latrines nam sterk toe.

Het Ghanese zorgstelsel kent vijf niveaus: gezondheidsposten, gezondheidscentra en klinieken, districtsziekenhuizen, regionale ziekenhuizen en tertiaire ziekenhuizen. Gezondheidsposten staan in voor de eerstelijnszorg op het platteland. Er zijn een 200-tal ziekenhuizen in Ghana. Daarnaast zijn er enkele private klinieken, maar deze vormen minder dan 2% van de gezondheidszorg.

De gezondheidszorg is erg variabel in Ghana. Stedelijke centra zijn goed bereikbaar en je vindt er de meeste ziekenhuizen, klinieken en apotheken. Plattelandsgebieden hebben echter vaak geen moderne gezondheidszorg. Patiënten in deze gebieden vertrouwen op de traditionele geneeskunde of leggen grote afstanden af. In 2005 besteedde Ghana 6,2% van het BBP aan gezondheidszorg, of US $ 30 per hoofd van de bevolking. In 2010 werd dit 5,2% van het BBP, dit percentage is in 2014 verder afgenomen tot 3,6 %. Verondersteld wordt dat alle Ghanezen sinds 2010 toegang hebben tot eerstelijnszorg.

In 2017 was de levensverwachting bij geboorte gemiddeld 67 jaar (voor mannen 64,5 jaar en voor vrouwen  69,6 jaar). De kindersterfte is 35 per 1.000 levendgeborenen en 319 moeders op een totaal van 100.000 sterft bij de bevalling. In 2016 maakte 30,6% van de mensen gebruik van anticonceptiva. 1,6% van de Ghanese bevolking test hiv-positief.

LINK

Instituut voor Tropische Geneeskunde: fiche met meer informatie over gezondheidsrisico’s en vaccinaties voor een vertrek naar Ghana. Let op: een vaccinatie tegen gele koorts is verplicht! Er is ook een belangrijk malariarisico: informeer je goed.

Ghana schrijft geschiedenis door trachoom uit te roeien (MO*, 2018)

POLITIEKE ACHTERGROND

De uitvoerende macht ligt bij de president, die direct wordt gekozen voor een periode van vier jaar. De president kan één keer worden herkozen en is tevens opperbevelhebber van de militaire eenheden. De vice-president wordt benoemd door de president, evenals de ministerraad.

De wetgevende macht bestaat uit een parlement met 230 leden, die rechtstreeks worden gekozen voor een periode van vier jaar. De grondwet voorziet in een staatsraad, bestaande uit 25 regionale vertegenwoordigers en door de president benoemde leden, en een Nationale Veiligheidsraad van 20 leden, waarvan de vice-president voorzitter is. Beide organen hebben een adviserende functie ten aanzien van de president.

In 1957 werd Ghana als een van de eerste Afrikaanse landen onafhankelijk. Sindsdien kent Ghana een relatief rustige politieke situatie, al kende het land ook twee staatsgrepen, onder meer door luitenant Jerry Rawlings. In de verkiezingen die volgden werd hij wel verkozen door de bevolking. Na ruim 19 jaar aan de macht te zijn geweest, werd Rawlings begin 2001 opgevolgd door John Agyekum Kufuor, die twee presidentiële termijnen van elk vier jaar zou uitdienen. Deze machtswissel werd geprezen vanwege de ordelijke opvolging van de ene gekozen leider door de andere.

Op 7 januari 2009 werd John Atta Mills de nieuwe democratisch gekozen president van Ghana na een nek-aan-nekrace tussen zijn partij National Democratic Congress (NDC) en de New Patriotic Party (NPP) van Nana Akufo-Addo. Atta Mills kampte echter al enkele jaren met keelkanker. Op 24 juli 2012 werd hij opgenomen in een ziekenhuis in de hoofdstad Accra. Enkele uren later werd het overlijden van de president officieel bevestigd. Zoals de Ghanese grondwet voorschrijft, werd vicepresident John Dramani Mahama dezelfde dag nog benoemd tot president van de Republiek Ghana.

Op 9 december 2012 werden in Ghana nieuwe verkiezingen gehouden. President Mahama slaagde erin deze te winnen met 50,7 % van de stemmen volgens het Ghanese kiescollege. Mahama’s belangrijkste concurrent, Nana Akufo-Addo, bleef achter met 47,7 procent van de stemmen. De oppositiepartij NPP stelde dat het tellen van de stemmen na de verkiezingen niet eerlijk zou zijn verlopen en klaagde de Electoral Commission en de president aan voor het Ghanese Hooggerechtshof. Mahama ontkende de beschuldigingen, maar moest zich weren tegen een berg aan gedetailleerd bewijsmateriaal. Internationale toezichthouders hebben verklaarden dat de verkiezingen eerlijk zijn verlopen, ondanks een vertraging die werd opgelopen door technische mankementen. De waarnemers zijn echter niet bij de tellingen aanwezig geweest.

Bij de presidentsverkiezingen van 2016 werd Mahama alsnog verslagen door Akufo-Addo, die sinds januari 2017 president van Ghana is. De 72-jarige Akufo-Addo is voormalige mensenrechtenadvocaat die in 2008 al eens minister van Buitenlandse Zaken was. Hij won de verkiezingen met 53,85 % van de stemmen van zittend president John Dramani Mahama. Ghana is sinds het einde van de militaire dictatuur in 1992 een democratie. De vreedzame machtsoverdracht versterkte het beeld van een stabiele rechtsstaat en werd toegejuicht door de internationale gemeenschap.

Link

Geschiedenis Ghana: tijdlijn met een chronologisch overzicht van belangrijke gebeurtenissen voor het land.

CULTUUR

Ghana kent een enorme etnische diversiteit, met maar liefst 63 verschillende etnische groepen. De dominante groep is de Akan (ca. 45% van de bevolking), waar onder meer de Ashanti en Fante deel van uitmaken. Daarnaast zijn er Mole-Dagbon, Ewe, Ga-Dangme, Guan, Gurma en nog vele anderen. De laatste volkstelling dateert van 2001.

De officiële taal in Ghana is het Engels. Daarnaast worden verschillende lokale talen gesproken, zoals Asante, Ewe, Fante, Boron, …

Wat levensbeschouwing betreft, bestaat de grootste groep uit christenen. Afhankelijk van de bron wordt het geschat op 50% à 70% van de bevolking. Binnen die groep zijn er katholieken, protestanten, aanhangers van de Pinksterbeweging, … De christenen zijn het sterkst vertegenwoordigd in het rijkere zuiden van het land, maar ook in enkele noordelijke steden (zoals Bolgatanga) vormen ze de dominante groep.  In het noorden vinden we meer moslims terug, ze maken ongeveer 30 à 45% uit van de totale bevolking. Daarnaast is ongeveer 5% van de bevolking animist. Hoewel de multireligieuze grondwet de regering verbiedt om een bepaalde geloofsgemeenschap voor te trekken, lijkt dit in de praktijk wel te gebeuren. Een voorbeeld hiervan is de financiering van de bouw van een kathedraal in de hoofdstad Accra, die vermoedelijk met belastinggeld betaald wordt.

De Ghanese keuken wordt gekenmerkt door het gebruik van veel pittige kruiden, bakbananen, yams, cassave, jollof rijst, kip en vis. Een van de meest populaire gerechten in Ghana is fufu. Het bestaat uit een grote deegbol die overgoten wordt met een pittige soep. De deegbol bestaat uit een mengsel van gekookte cassave en bakbananen. Meestal wordt het in een grote kom geserveerd en eten er meerdere mensen van met het rechterhand, er wordt geen bestek gebruikt. Varianten op dit gerecht zijn kenkey (van maïs) en banku (mengeling van maïs en maniok).  Andere bekende gerechten zijn groundnut soup, red-red (gebakken banaan met bonen), jollof rice en gegrilde tilapia (zoetwatervis). Langs de kant van de weg en op alle kruispunten zijn er straatverkopers die eten (bv meatpies, fruit, suikerriet) en drank verkopen.

De populairste sport in Ghana is zonder twijfel voetbal. Het nationale voetbalteam, The Black Stars, kende zijn hoogste FIFA-ranking in 2008 toen het de 14^de plaats bekleedde. Daarnaast zijn onder meer hockey, boksen, cricket en atletiek ook geliefde sporten.

GEOGRAFISCH OVERZICHT

Ghana ligt in West-Afrika en is met een totale oppervlakte van 238.533 km² ongeveer 8 keer groter dan België. Het grenst in het noorden aan Burkina Faso, in het oosten aan Togo, in het zuiden aan de Golf van Guinea en tot slot in het westen aan Ivoorkust.

Het land bestaat voornamelijk uit laagvlakte, met een plateau in het midden-zuiden. Vanaf de kust lopen twee heuvelruggen landinwaarts richting noordoosten en noordwesten. De hoogste berg is de Afadjato (880 m) en ligt op de grens met Togo. Ongeveer 95% van het land ligt lager dan 300 meter boven de zeespiegel.

Het noorden van Ghana bestaat uit savanne, een droog vlak landschap. Hier situeert zich onder meer het Mole National Park, een groot natuurreservaat waar verschillende wilde dierensoorten leven zoals apen, antilopen, buffels, chimpansees, leeuwen, nijlpaarden en olifanten. Verder is het redelijk ontoegankelijk gebied en is het een minder welvarende regio.

De Voltarivier doorkruist het land van noord naar zuid en mondt bij Akosomba uit in het Voltameer. Dit stuwmeer is een van de grootste kunstmatige meren ter wereld en levert een groot deel van de energievoorziening voor het land. Het klimaat in de regio van het Voltameer is wat gematigder. In het oosten van het land bevindt zich het Ashanti-hoogland waar veel cacaobomen zijn aangeplant.

Ghana ligt iets ten noorden van de evenaar en heeft een tropisch klimaat. Van januari tot maart steekt er dikwijls een noordoostelijke wind – de harmattan – op, die zand vanuit de Sahara meebrengt en het land met een stoflaag bedekt.
Het regenseizoen loopt in het noorden van Ghana van mei tot en met september. Het zuiden kent twee regenseizoenen: het eerste regenseizoen van april tot begin juli, het tweede, nattere seizoen valt in september en oktober. Aan de kust is juni de natste maand.

LINKS

Maps of the World: Ghana (EN)

Website met interessante kaarten van Ghana.