LANDENFICHE EGYPTE

SOCIO-ECONOMISCHE ACHTERGROND

Egypte heeft enkele belangrijke troeven voor de eigen economie. Vooreerst is er de grote aanwezigheid van fossiele brandstoffen die het land beheert en exporteert, goed voor bijna een kwart van de economie. Egypte is evenwel geen lid van OPEC maar wel een belangrijke globale speler op het gebied van fossiele brandstoffen.

Ten tweede is het toerisme in Egypte een grote bron van inkomsten: jaarlijks genereert het zo’n 11 miljard in omzet en verschaft het werk aan 12% van de werkende bevolking. Naast de historische sites zijn ook de Egyptische stranden aan de Rode Zee zeer druk bezocht.

Tot slot zijn er natuurlijk nog de Nijl en het Suezkanaal, dé verbindingen die Egypte op de kaart van het globale transport zetten. Het kanaal geeft immers doorgang aan een gigantische hoeveelheid maritiem verkeer tussen de Roze Zee (en de Indische Oceaan) en de Middellandse Zee. Het Suezkanaal was lange tijd in handen van de internationale machten (vnl. Groot-Brittannië) totdat de Egyptische president Gamal Abdel Nasser het kanaal nationaliseerde in 1956 en het bezit aan Egypte toe-eigende. Dit gaf aanleiding tot de Suezcrisis, waarbij de Egyptische strijdmachten tegenover een coalitie van Groot-Brittannië, Frankrijk en Israël kwamen te staan. Na een strijd van een week werd de crisis beëindigd en dienden de Verenigde Naties de nationalisatie van het kanaal te erkennen.

GENDER EN SEKSUALITEIT

De status en situatie van vele vrouwen in Egypte is alarmerend tot zwaar problematisch. Aanranding en seksuele uitbuiting zijn erg aanwezig in de maatschappij, zowel publiekelijk als privé. Meisjes worden vaak nog voor ze 18 zijn uitgehuwelijkt en zijn vervolgens slachtoffers van huiselijk geweld en seksuele dwang. Volgens sommige onderzoeken kampt Egypte ook met een cultureel probleem van acceptatie van geweld tegen vrouwen. Patriarchale machtsstructuren zijn nog erg aanwezig in de Egyptische samenleving en plaatsen de vrouw lager en tot machtsobject van de echtgenoot, eveneens volgens academisch onderzoek. Niet alleen is er nood aan het bekrachtigen van een betere positie van de vrouw in de Egyptische samenleving maar ook aan het veranderen van de dominante positie van de man.

In 2017 werd Caïro zelfs bestempeld als één van de gevaarlijkste ‘megacities’ ter wereld voor vrouwen omwille van het seksuele geweld. Ook op vlak van bescherming tegen vrouwelijke besnijdenis, kindhuwelijken en de kinderdood van meisjes scoorde de Egyptische hoofdstad bar slecht. Vrouwen hebben tevens slechte toegang tot gepaste en sensitieve gezondheidszorg en krijgen veel minder kansen op de arbeidsmarkt dan mannen.
Er is ook vooruitgang: in het kader van de MeToo-beweging werd er druk uitgeoefend op het Egyptisch parlement. Het resultaat was een wet die de anonimiteit van slachtoffers van seksueel misbruik beschermde. Op deze manier wordt een sociaal stigma (iets meer) vermeden als iemand misbruik wil aangeven bij de politie.

Abortus is bij wet verboden tenzij de zwangerschap het leven van de moeder in gevaar brengt. In de praktijk worden er ook uitzonderingen gemaakt als de algemene gezondheid van de moeder in gevaar komt of als de foetus een beperking zou hebben. Hoewel het plegen van abortus strafbaar is voor zowel de zwangere persoon en voor de arts die de abortus uitvoert, is het fenomeen niet ongewoon. Zwangere personen worden echter gedwongen abortus te plegen in onveilige omstandigheden, met gezondheidscomplicaties en moedersterfte als gevolg.

LGBTQIA+-rechten zijn in Egypte quasi onbestaand. Homoseksualiteit is impliciet illegaal en maatschappelijk niet aanvaard. De Egyptische wet laat geen gedrag toe dat tegen de publieke zeden indruist, waaronder o.a. homoseksualiteit begrepen moet worden. Een geslachtsverandering kan louter ondernomen worden indien een persoon toestemming krijgt van de centrale al-Azhar Moskee of van de Koptische Kerk in Alexandrië.
Sinds het aantreden van president Sisi zijn er duizenden arrestaties geweest van iedereen die kritisch is tegenover het regime of activistisch optreedt. Zowel personen uit de Queer gemeenschap alsook mede-activisten zijn niet gespaard gebleven van dit regime. De staatsdiensten staan erom bekend mensen op te pakken, gevangen te zetten en te martelen.

LINKS

---

Egypte telt 66 vrouwelijke en 16.000 mannelijke rechters: ‘Het rechtssysteem moet gelijker’ (MO*, 2020)

#MeToo leidt tot nieuwe wet in Egypte (MO*, 2020)

#MeToo in Egypte: ‘Progressieve ideeën winnen terrein, maar dat brengt nog geen democratie’ (MO*, 2020)

Egypte werkt aan nieuwe anti-homowet (MO*, 2017)

The world’s most dangerous megacities for women (Thomas Reuters Foundation, 2017)

ONDERWIJS

Onderwijs is sinds de jaren ‘50, onder impuls van president Nasser, gratis voor alle Egyptenaren. Het was een van de vele gebieden waarop Egypte als rolmodel diende voor de Arabische wereld, en de Egyptische leerkrachten waren erg in trek in andere landen. In eigen land was de vraag echter erg groot en al snel volgde er een tekort aan leerkrachten in Egypte, een probleem dat ook vandaag nog blijft duren. De kwaliteit van het onderwijs heeft hier ook onder geleden. De genderongelijkheid verergert tevens het probleem aangezien voornamelijk vrouwen als leerkrachten optreden. Leerkrachten worden stevig onderbetaald, en lichamelijke straffen tegenover leerlingen zijn nog altijd in gebruik.

Egypte kent drie lagen in haar onderwijs: het basisonderwijs (4-14-jarigen), het secundaire onderwijs (15-17-jarigen), en het ‘post secundaire onderwijs’, vaak hoger onderwijs. Veel Egyptenaren stoten door naar het hoger onderwijs (zo’n 30%) maar velen maken het niet af (de helft). De Al-Azharuniverstiteit is de belangrijkste universiteit in het land en staat tevens onder het gezag van de eerste minister. Hetzelfde geldt voor het scholennetwerk dat de universiteit (en moskee) beheerst.

Door de lage kwaliteit van het onderwijs, algemene schaarste van schoolmaterialen en de armoede in vele delen van het land, is het haast een noodzaak om als welgesteld inwoner van Egypte zich te wenden tot het privéonderwijs, dat steeds populairder wordt onder hen die het kunnen betalen.

GEZONDHEIDSZORG

Hoewel volgens de Egyptische overheid toegang tot sanitaire voorzieningen voor nagenoeg alle inwoners beschikbaar is, zijn er toch vele getuigenissen van slechte rioleringen en het gebrek aan drinkbaar water. Deze problemen zijn zowel in de steden als op het platteland aanwezig.

De levensverwachting in Egypte is relatief hoog (74 jaar), en zo’n 5,6% van het BBP gaat naar gezondheidsvoorzieningen. Er zijn grote investeringen in de gezondheidszorg gegaan sinds de jaren ‘60, met een stijging van de levensverwachting van zo’n 28 jaar.
De grootste gezondheidsproblemen waarmee het land kampt zijn roken (zo’n 20% van de bevolking rookt, goed voor 19 miljard sigaretten per jaar), obesitas (Egypte was het meest obese land ter wereld in 1996), en drugsgebruik (zeker na de revolutie van 2011).

Hoewel vrouwelijke besnijdenis bij wet verboden is, is het merendeel van de vrouwelijke bevolking op deze manier verminkt. Strengere straffen hebben zich de laatste jaren opgedrongen voor hen die slachtoffer verminken alsook voor hen die slachtoffers begeleiden.

LINKS

---

Besnijden is beschermen, geldt in Egypte nog steeds (OneWorld, 2020)

POLITIEK

Egypte is een republiek met een president, een parlement en een senaat. De president is de centrale machthebber met de uitvoerende macht in handen, het opperbevel over het leger, en de macht om ⅓ van de senaat te kiezen. Voornamelijk het leger is een belangrijk instrument in de handen van de president om het land naar zijn hand te zetten.

Het is dan ook sinds de ontwikkelingen van de jaren ‘50 en ‘60 dat Egypte eigenlijk autocraat wordt bestuurd. Het is ook generaal Al-Sisi die in 2014 aan de macht trad als president van Egypte en sindsdien een schrikbewind voert in het land. Al-Sisi volgde de afgetreden president Morsi op, en keerde zich tegen diens invloedrijke Moslimbroederschap.
Egypte heeft een gigantisch leger en is mede door haar geografische positie een belangrijke wereldspeler. Hoewel de relaties met Rusland, China en de Verenigde Staten van Amerika redelijk goed zijn, heeft president Joe Biden het land verschillende hulppakketten ontzien omwille van Al-Sisi’s schendingen van mensenrechten.

Duizenden activisten zijn het afgelopen decennium achter tralies gezet door het Egyptisch regime. Kritiek op de regering is uit den boze, en ook elk ander activisme dat indruist tegen de staatspropaganda wordt bestraft. Ook kritiek op religie wordt absoluut niet aanvaard, gezien de terechtstelling van enkele Amerikanen en Canadezen in 2012. Een belangrijk deel van het rechtssysteem is gebaseerd op islamitische jurisprudentie.

LINKS

---

Een nieuwe arrestatiegolf in Egypte zaait angst onder activisten (OneWorld, 2018)

Egypte duldt geen bemoeienis op gebied van mensenrechten (MO*, 2020)

Repressie door Al-Sisi houdt protest in Egypte klein (MO*, 2020)

Egypte sluit jonge activisten op zonder eerlijk proces. ‘En Europa kiest opnieuw voor steun aan een bloedige, wrede dictator’ (MO*, 2020)

Egypte’s zware erfenis van Hosni Moebarak: ‘Zonder hem was er geen Sisi’ (MO*, 2020)

Egypte: geen nieuwe revolutie, wel meer repressie (MO*, 2019)

US cancels $130m military aid for Egypt over rights concerns (Al-Jazeera, 2022)

US approves $2.5bn arms sale to Egypt, despite rights concerns (Al-Jazeera, 2022)

En meer: Op MO*.be.

CULTUUR EN GESCHIEDENIS

Egypte is een toonaangevend land binnen de Arabische wereld op het gebied van cultuur. Egyptische muziek, film en literatuur zijn erg bekend en geliefd. Ook internationaal is Egypte van groot aanzien door haar antieke geschiedenis en de huidige restanten daarvan.

Literatuur

Het was in o.a. Egypte dat voor het eerst een roman in het Arabisch verscheen. De roman is geen wijdverspreide literaire vorm in de Arabische wereld maar kende wel haar origine in Modern Arabisch in Egypte. Zeker de Caïro-trilogie van Naguib Mahfouz is beroemd, mede omdat Mahfouz de eerste Arabische schrijver was die de Nobelprijs voor Literatuur hiervoor ontving. Ook feministe Nawal El Saadawi was populair en gevierd voor haar literaire werken.

Film

Egypte is het meest productieve land binnen de Arabische wereld op het gebied van het maken van films (goed voor zo’n ¾ van alle Arabische films). Jaarlijks wordt ook het prestigieuze Cairo Film Festival georganiseerd in de Egyptische hoofdstad.

Muziek

Ook Egyptische muziek is nog steeds populair. Velen kennen en luisteren nog steeds naar muziek van Umm Kalthoum en Sayed Darwish.

Archeologie, geschiedenis en musea

Het Oude Egypte was als een van ‘s werelds eerste beschavingen zo belangrijk dat je er waarschijnlijk over hebt geleerd in je middelbare school. De Egyptische beschaving gaat zo’n 3000 jaar terug en dankt veel van haar succes en continuïteit aan de Nijlrivier en diens delta. Vandaag resteren nog vele monumenten van die oude geschiedenis en deze draagt Egypte ook nog steeds trots uit. Van de piramides tot het Egyptisch Museum in Caïro, en van de Koptische Kerk tot de Koningsvallei, Egypte boeit nog steeds vele geïnteresseerden in haar geschiedenis.

GEOGRAFIE

Egypte is een gigantisch droog land. De Nijlvallei en diens delta herbergen bijna de gehele populatie. Door de schaarste aan regen is het land een van de droogste ter wereld, op de vruchtbare Nijlvallei na. Sneeuw kan enkel gevonden worden op de Sinaïbergen en sommige kuststeden in het noorden. Ook zijn er een aantal oases te vinden doorheen de woestijn.

Libië begrenst de westzijde van Egypte, Sudan het zuiden, de bezette Gazastrook en Israël het oosten. Die oostzijde bestaat voornamelijk uit de uitgestrekte Sinaïwoestijn.

Caïro (in het binnenland) en Alexandrië (aan de Middellandse kust en in de Nijldelta) zijn Egypte’s voornaamste steden.