LANDENFICHE CAMBODJA

SOCIO-ECONOMISCHE ACHTERGROND

Na de openstelling van Cambodjaanse economie voor buitenlandse investeerders vanaf de jaren 1990, kende vooral de belangrijke textielindustrie een sterke opmars in het land. Daarnaast is ook het toerisme een voorname inkomstenbron die sinds het einde van de burgeroorlog blijft toenemen. Lang was de landbouw de belangrijkste sector in het land, maar het belang hiervan blijft de laatste jaren afnemen ten voordele van de industrie en diensten. Ongeveer een derde van de bevolking werkt nu nog in de landbouw.

Ondanks de sterke economische groei in de laatste 2 decennia, blijft Cambodja een relatief arm land in vergelijking met haar buurlanden. De economische en sociale ontwikkeling wordt daarenboven getemperd door endemische corruptie, een grote ongelijkheid en het lage opleidingsniveau van een groot deel van de bevolking. Vooral in landelijke gebieden laat ook de infrastructuur te wensen over.

De werkloosheid ligt relatief laag met 1,02 % van de beroepsbevolking. Dit getal ligt hoger op het platteland en bij jongeren en bovendien worstelen veel mensen om een goed betaalde job te vinden en te behouden. Een groot deel van de bevolking is echter tewerkgesteld in de informele sector, waardoor zij niet worden beschermd door de arbeidsregelgeving. Veel jonge Cambodjanen kiezen er ook voor om in het buitenland te werken, voornamelijk in buurland Thailand. Kinderarbeid blijft een probleem in Cambodja, vooral in de landbouw maar ook in gevaarlijkere sectoren zoals mijnbouw.

LINKS

 Aziatisch textiel zonder de uitbuiting? Nederlandse fabriek toont dat het kan (MO*, 2017)

‘Cambodjaanse groei is gebouwd op slavernij’ (OneWorld, 2017)

Landenfiche Cambodja van de Wereldbank: fiche van de Wereldbank met cijfers en artikels over recente economische ontwikkelingen in het land.

Landenfiche Cambodja van de International Labour Organization: fiche van de ILO met artikels over sociale en arbeidsrechten in het land.

IAO en ontwikkelingssamenwerking: fit of (te) slank? (MO*, 2018)

Human Development Report 2019: Human Development Report van UNDP met daarin een analyse van ontwikkeling in Cambodja.

De economielessen die Cambodja kan leren van Vietnam (MO*, 2017)

GENDER EN SEKSUALITEIT

De voorbije decennia is de positie van vrouwen in de Cambodjaanse samenleving gevoelig verbeterd. Huishoudelijk geweld blijft echter een veelvoorkomend probleem en vrouwen zijn nog steeds ondervertegenwoordigd in top- en middenmanagement (15,4% in 2018) en in het parlement (20 % in 2018). Het ministerie van Vrouwenzaken heeft als doelstelling een beleid uit te tekenen en programma’s op te starten om de status van vrouwen te verbeteren, o.m. door huishoudelijk geweld tegen te gaan en slachtoffers te beschermen. Vrouwen en meisjes zijn ook vaak het slachtoffer van mensenhandel en een groot aantal van hen komen terecht in de seksindustrie in Thailand.

De positie van vrouwen in het land hangt voor een groot deel samen met hun zwakke sociaaleconomische situatie. Vooral in landelijke gebieden zijn vrouwen benadeeld door een gebrek aan financiële middelen, onderwijs, gezondheidszorg, …

Seksuele contacten tussen volwassen mensen van hetzelfde geslacht zijn legaal in Cambodja en de bevolking is over het algemeen tolerant tegenover holebi’s. Deze tolerantie tegenover de holebigemeenschap heeft zich voorlopig nog niet vertaald in een wetgeving die hun rechten moet beschermen. Zo zijn er geen wetten die discriminatie moeten tegengaan en zijn het wettelijk samenwonen en het homohuwelijk nog niet gelegaliseerd.

LINKS

App als wapen tegen vrouwengeweld in Cambodja (OneWorld, 2016)

Skaten helpt Cambodjaanse meisjes vooruit (MO*, 2013)

Cambodja geeft seksuele voorlichting via sociale netwerken (MO*, 2014)

ONDERWIJS

Nadat het Cambodjaanse onderwijssysteem tijdens het regime van de Rode Khmer volledig vernietigd werd, moest het vanaf de jaren 1980 opnieuw opgebouwd worden. De toegang tot onderwijs is in de voorbije decennia in Cambodja enorm gestegen: bijna alle kinderen gaan nu naar het primair onderwijs en ook de genderkloof in het primair onderwijs is zo goed als weggewerkt.  De cijfers voor het secundair onderwijs in 2015 bedroegen 53% in het lager secundair onderwijs en 27% in het hoger secundair onderwijs. In het secundair onderwijs is de genderkloof nog erg groot en heeft het land nog een lange weg te gaan om die te dichten. Cambodja telde in 2013 al meer dan 200.000 studenten in het hoger onderwijs, terwijl het land 20 jaar eerder ongeveer 10.000 studenten telde.

Het onderwijssysteem kent echter heel wat uitdagingen: een gebrek aan kwaliteit en geschikte infrastructuur, veel schoolverlaters en studenten die soms jaren achteroplopen. Veel leerlingen in het lager onderwijs scoren ondermaats op taal en rekenen in nationale testen, een probleem dat de Cambodjaanse overheid wil aanpakken door ook in te zetten op betere voorzieningen in kinderopvang en kleuterscholen.

Link

VLIR-UOS, Country Sheet Cambodia: deze landenfiche van VLIR-UOS bevat naast algemene informatie over Cambodja ook een gedetailleerde uitleg over het onderwijssysteem en een overzicht van de ontwikkelingssamenwerking in het land, vooral vanuit VLIR-UOS en de Vlaamse instellingen van het hoger onderwijs.

ENSPIRED, Gender and Development for Cambodia: een toegewijde, constructieve dialoog: (2017) In maart bracht Satya Roeurn, medewerker bij Gender and Development for Cambodia (GADC) een bezoek aan België in kader van de ENSPIRED internationale leerweek over gender en onderwijs. Hij deelde zijn inzichten over het partnerschap dat zijn organisatie heeft met VVOB in het TIGER-project in Cambodja waarbij scholen omgevormd worden tot expertisecentra in gender-responsiviteit. Door eeuwenoude normen en tradities zit geweld tegen vrouwen diep ingebakken in de Cambodjaanse samenleving. Via constructieve en diepgaande dialogen gaat GADC elke dag opnieuw de strijd aan tegen gendernormen en gendergerelateerd geweld in het land. Satya deed de unieke aanpak van zijn organisatie uit de doeken tijdens de internationale leerweek.

ENSPIRED, Meten is weten: permanent evalueren in Cambodja :(2017)  Als leerkracht moet je op de hoogte blijven van de leervoortgang van je leerlingen, en daar bestaan allerlei methodes en technieken voor. Wat vind je van de actieve evaluatietechniek van juf Chhen in Cambodja: Hebben haar leerlingen de les over de rechthoek goed begrepen?

ENSPIRED, Internationale Vrouwendag in Cambodja: Weg met genderstereotypen:(2017) Ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag (8 maart) organiseerden drie studenten een les over genderstereotypen in de Kro Per Ha lagere school in Cambodja. De les werd gegeven aan de kinderen van het eerste, tweede, vierde en zesde leerjaar. Bekijk de video en ontdek wat dit teweeg bracht bij de kinderen van de lagere school.

GEZONDHEIDSZORG

Het voorbije decennium heeft Cambodja grote stappen voorwaarts gezet op het gebied van gezondheidszorg. Zo is zowel de baby- als kindersterfte sterk afgenomen, bezoekt 95 % van de zwangere vrouwen een arts, bevalt 83 % onder hen in een ziekenhuis en ontvangt 88 % ook postnatale zorg. Anderzijds blijft de moedersterfte wel relatief hoog en het gebruik van voorbehoedsmiddelen heel laag. Daarnaast komt ondervoeding bij jonge kinderen nog vaak voor, waardoor zij vaak groeistoornissen vertonen.

De hiv/aidsepidemie in het land is vrij goed onder controle, met een dalend aantal besmettingen in de voorbije jaren. Een grotere zorg in het land is de verspreiding van tuberculose en malaria. In 2011 stierven jaarlijks 93/100.000 mensen aan tuberculose, een van de hoogste cijfers ter wereld. Door de inzet van gezondheidswerkers op het platteland en de distributie van muskietennetten is het aantal gevallen van malaria sterk afgenomen met 33.930 bevestigde gevallen in 2015, maar net als dengue blijft het een belangrijke dreiging voor de volksgezondheid.

Het gezondheidssysteem van Cambodja kent een mix van publieke en private zorgverleners. De preventieve gezondheidszorg en ziekenhuizen zijn vooral onderdeel van de publieke zorgverlening, terwijl voor ambulante zorg vooral beroep wordt gedaan op private (veelal ongereguleerde) zorgverleners. Ook in de farmaceutische sector is er een groot gebrek aan regulatie, wat o.m. leidt tot een grotere resistentie tegen antibiotica.

TIPS

» Vanwege de hoge kostprijs van goede medische zorgen, is het aan te raden een goede reisbijstandsverzekering te nemen voor je vertrek.
» Er zijn geen verplichte vaccinaties om het land binnen te komen, maar het is aan te raden je vaccinaties tegen poliomyelitis, tetanus, difterie, kinkhoest en mazelen te controleren. Ook een vaccinatie tegen hepatitis A is belangrijk. Een inenting tegen gele koorts is verplicht indien je uit een land komt waar deze ziekte voorkomt. Raadpleeg je arts voor meer informatie.
» In alle beboste gebieden van Cambodja, vooral in het noordoosten van het land, komt ook malaria Het is dus sowieso nuttig om pillen tegen malaria mee te nemen.
» In Cambodja komt ook dengue en chikungunya voor, beiden overgedragen door muggen die overdag steken. Daar hier geen vaccin tegen bestaat is het aangeraden om voldoende muggenwerende maatregelen toe te passen.
» Cambodja, heeft een geschiedenis in de verspreiding van het Zika virus. Hoewel er momenteel geen bewijs is van een mogelijke uitbraak wordt het afgeraden aan zwangere vrouwen of zij die zwanger proberen te geraken om naar het land te reizen.
» Kraantjeswater is niet drinkbaar en ook het eten van voedsel aan straatkraampjes houdt risico’s in. Neem dus medicatie mee tegen diarree en buikinfecties.
» De zon kan behoorlijk hevig schijnen, dus vergeet geen zonnebril en zonnecrème.
» Ten slotte is het belangrijk om je altijd goed te beschermen bij seksuele betrekkingen, om elk risico op hiv-besmetting of andere seksueel overdraagbare aandoeningen te vermijden.

LINKS

Instituut voor Tropische Geneeskunde: fiche met extra informatie over gezondheidsrisico’s en vaccinaties voor een vertrek naar Cambodja.

POLITIEK

De oudste bekende beschavingen in het huidige Cambodja zijn Chenla en Funan, beiden ontstaan rond de 1^ste eeuw n. Chr. Aan het begin van de 9^de eeuw ontstond het grote Khmer Rijk, dat zich uitstrekte over een groot deel van Zuidoost-Azië. De hoofdstad van het rijk was Angkor, ten noorden van het Tonlé Sapmeer en nabij de hedendaagse stad Siem Reap, waar nog steeds de beroemde tempelruïnes van Angkor Wat te bewonderen zijn. Bij aanvang van de 15^de eeuw was het rijk ernstig verzwakt en wegens de dreiging van buurstaten zoals Ayutthaya (stad in Centraal-Thailand) en Lan Xang (een oud koninkrijk in het gebied) werd de hoofdstad verhuisd naar Phnom Penh.

Rond die tijd begon men voor het eerst van Cambodja te spreken. Zwakke koningen en interne conflicten zorgden er echter voor dat veel land verloren ging in de oorlogen met Ayutthaya en Vietnam. Halverwege de 19^de eeuw maakten de Fransen van Cambodja een protectoraat, waarna het vanaf 1887 samen met andere Franse gebieden in de regio een onderdeel werd van de Unie van Indochina.

Na de Tweede Wereldoorlog en de verovering door Japan, verloor Frankrijk langzaam haar controle over het gebied. In 1949 werd nog een nieuw associatieverdrag ondertekend met Frankrijk dat een einde maakte aan de status als protectoraat, maar op 9 november 1953 werd het Koninkrijk Cambodja definitief onafhankelijk met Norodom Sihanouk als koning.

Het land geraakte sterk betrokken bij de Vietnamoorlog (1955-1975), omdat het als schuilplaats door de guerrillabeweging Vietcong werd gebruikt en ook als bevoorradingsroute voor diezelfde beweging vanuit Noord-Vietnam (de zgn. Ho Chi Minh-route). Zware bombardementen en invallen van Amerikaanse en Zuid-Vietnamese troepen destabiliseerden het land. In 1970 vond een staatsgreep plaats onder leiding van Lon Nol, die de republiek uitriep. Vijf jaar later kwamen de Rode Khmer onder leiding van Pol Pot aan de macht, die een waar schrikbewind installeerde en vermoedelijk tussen de 1,5 miljoen en 2,5 miljoen slachtoffers maakten. De plaatsen waar de gruwel zich voltrok zijn gekend als de ‘Killing Fields’. Na een interventie van Vietnam in 1978 werd de Rode Khmer van de macht verdreven, maar tot de jaren 1990 bleef het land in de greep van een burgeroorlog. Na een vredesakkoord werd het land van 1991 tot 1993 bestuurd door de Verenigde Naties. Het land werd omgevormd tot een constitutionele monarchie en Norodom Sihanouk mocht terugkeren als koning in 1993.

Hoewel sinds 1993 opnieuw verkiezingen worden georganiseerd, blijft Cambodja een autoritair en corrupt land. Premier Hun Sen, leider van de Cambodjaanse Volkspartij, behoudt al sinds 1985 zijn functie en pleegde in 1997 een staatsgreep om alle macht naar zich toe te trekken. Nadat koning Norodom Sihanouk in 2004 troonsafstand had gedaan, werd hij opgevolgd door zijn oudste zoon Norodom Sihamoni. Bij de verkiezingen van 2013 bemachtigde de belangrijkste oppositiepartij, de Cambodia National Rescue Party (CNRP) onder leiding van Sam Rainsy, ruim 44% van de stemmen en 55 zetels van de in totaal 125 zetels in het parlement. De Cambodjaanse Volkspartij verloor daardoor dat jaar veel zetels waardoor het bewind van Hun Sen na deze verkiezingen autocratischer werd. Begin 2016 ging Sam Rainsy voor de derde keer in zijn politieke carrière in ballingschap. In november 2017 ontbond het Hooggerechtshof de CNRP op grond van beschuldigingen van een poging tot een staatsgreep en ruim 100 kaderleden van de partij werd het verboden om de komende vijf jaar politiek actief te zijn. Door het gebrek aan politieke tegenstanders heeft de partij van Hun Sen bij de verkiezingen van juli 2018 alle 125 zetels in het parlement gekregen.

LINKS

Ontbonden oppositiepartij in Cambodja zoekt steun in buitenland (MO*, 2017)

Cambodja viert woelig 65-jarig bestaan (MO*, 2018)

Veertigste verjaardag einde Rode Khmer in Cambodja (MO*, 2018)

Cambodja viert woelig 65-jarig bestaan  (MO*, 2018)

Veertigste verjaardag einde Rode Khmer in Cambodja (MO*, 2018)

Tip

Doorheen het land zijn nog monumenten en musea te vinden die de slachtoffers van de ‘Killing Fields’ herdenken. Bekend zijn onder meer het dorp Choeung Ek nabij hoofdstad Phnom Penh, waar duizenden slachtoffers in massagraven werden achtergelaten, en het Tuol Sleng genocidemuseum, ingericht in een vroegere school die door de Rode Khmer als gevangenis werd gebruikt. Deze eerder lugubere bestemmingen zijn zeker een bezoek waard om een beter begrip te krijgen van het verschrikkelijke trauma dat Cambodja getroffen heeft.

CULTURELE ACHTERGRONDINFORMATIE

Cambodja is etnisch en cultureel een relatief homogeen land, vanwege het overwicht van de Khmer in het laagland. Vooral in de hoger gelegen gebieden bevinden zich echter ook omvangrijke minderheden met heel verschillende culturele achtergronden. Toch worden zij soms collectief aangeduid als Khmer Loeu, of Hoogland Khmer, vermoedelijk als onderdeel van de pogingen van de overheid om hen te assimileren. Tevens bevinden zich belangrijke groepen Vietnamezen, Chinezen en Thai in het land. Een grote minderheid Khmer bevindt zich in het zuiden van buurland Vietnam, zij zijn gekend als de Khmer Krom. De gesproken taal heet ook Khmer en het schrift maakt gebruik van een eigen alfabet.

Na een poging van de Rode Khmer om religie uit het land te bannen, is het boeddhisme opnieuw een officiële religie geworden in Cambodja. Een grote meerderheid van de bevolking zou op dit moment ook een aanhanger zijn van de religie, terwijl minderheden animistische religies, het christendom, de islam of geen religie volgen.

De Cambodjaanse keuken maakt veelvuldig gebruik van kruiden, bladeren, gepekelde groenten, dipsauzen en eetbare bloemen. Een maaltijd bestaat gewoonlijk uit meerdere schotels, met contrasterende smaken, texturen en temperaturen. Het hoofdvoedsel is rijst, dat bijna altijd een deel is van de maaltijd als ingrediënt of als bijgerecht. Daarnaast wordt het vaak doorheen de dag gegeten in snacks. Daarnaast is ook vis een belangrijke voedselbron voor de Cambodjanen. Deze wordt vooral gewonnen uit de Mekongrivier en het Tonlé Sapmeer en wordt soms verwerkt tot een pasta (prahok) om de vis langer te bewaren.

De populairste sporten in Cambodja zijn volleybal en voetbal. Toch heeft het land internationaal nog geen opmerkelijke resultaten geboekt: de beste prestatie van de nationale voetbalploeg was een 4^de plaats op het Aziatisch kampioenschap van 1972. Daarnaast zijn ook gevechtssporten ontzettend populair, vooral de lokale disciplines bokator, pradal serey (variant van kickboksen) en traditioneel worstelen.

LINK

Over eredienst en eerbied (MO*, 2022)

GEOGRAFIE

Cambodja is een land in Zuidoost-Azië. In het westen en het noorden grenst het aan Thailand, in het noordoosten aan Laos en in het oosten en het zuidoosten aan Vietnam. In het zuidwesten grenst het land aan de Golf van Thailand.

Het landschap van Cambodja wordt gekenmerkt door een laaggelegen centrale vlakte, omringd door heuvelland en laaggebergte. Door de vele overstromingen is de Cambodjaanse vlakte heel vruchtbaar en in dit dichtbevolkte gebied wordt op grote schaal aan rijstbouw gedaan. Centraal bevindt zich ook het uitgestrekte Tonlé Sapmeer, waaruit de gelijknamige rivier vertrekt die nabij Phnom Penh samenvloeit met de Mekongrivier. Deze stroom doorkruist het land van noord naar zuid en vertakt zich in het Zuiden van Vietnam tot een brede delta.

Het klimaat is tropisch en wordt bepaald door de moessons. Van mei tot oktober voert de zuidwestmoesson vochtige lucht aan vanuit de Golf van Thailand, in deze periode vindt daarom ook het regenseizoen plaats. Tijdens het droog seizoen, van november tot april, vindt de noordoostmoesson plaats. De temperaturen variëren van 22°C in het regenseizoen tot 40°C in het droog seizoen.

LINKS

Maps of the World: Cambodia: website met allerhande interessante kaarten van Cambodja

LEES – EN KIJKTIPS

Check ook UCOS’ eigen library voor lees- en kijktips over Cambodja!

ARTIKELS LIBRARY

Weeshuistoerisme neemt toe in Cambodja (OneWorld, 2017)